Tranh chấp đất đai khi ly hôn là những tranh chấp về quyền sử dụng đất và tài gắn liền với đất phát sinh trong quá trình giải quyết ly hôn giữa người vợ và người chồng. Do quyền sử dụng đất thường có giá trị lớn, việc phân chia ảnh hưởng lớn đến quyền lợi các bên nên pháp luật có những quy định cụ thể về phân chia quyền sử dụng đất.
1. Khi nào quyền sử dụng đất là tài sản chung
1.1. Xác định theo quy định pháp luật
Căn cứ các quy định về tài sản chung của vợ chồng tại Điều 33 Luật Hôn nhân Gia đình 2014 và Nghị định 126/2014/NĐ-CP Quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hôn nhân và gia đình, thì quyền sử dụng có được trong thời hôn nhân sẽ là tài sản chung khi:
- Được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất hoặc giao có thu tiền sử dụng đất cho vợ chồng.
- Được Nhà nước cho thuê đất (tiền dùng để trả tiền thuê đất là tài sản chung)
- Nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất (tiền trả cho bên chuyển nhượng là tài sản chung).
- Được thừa kế chung, tặng cho chung.
- Quyền sử dụng đất là tài sản riêng nhưng có thỏa thuận làm tài sản chung.
- Quyền sử dụng đất có được bằng hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng của vợ, chồng.
- Không có căn cứ chứng minh là tài sản riêng thì quyền sử dụng đất là tài sản chung.
1.2. Xác định theo sự thỏa thuận
Trong thời kỳ hôn nhân pháp luật cho phép vợ chồng lựa chọn chế độ tài sản theo thỏa thuận (Điều 28 Luật Hôn nhân Gia đình 2014). Khi đó việc phân định tài sản chung riêng sẽ tuân theo thỏa thuận nếu thỏa thuận đó được xác lập đúng theo quy định pháp luật.
2. Nguyên tắc giải quyết tài sản chung khi ly hôn
Theo quy định tại Điều 59 Luật Hôn nhân Gia đình 2014 thì tài sản chung của vợ chồng được chia đôi nhưng có tính các yếu tố
- Hoàn cảnh của gia đình và của vợ, chồng là tình trạng về năng lực pháp luật, năng lực hành vi, sức khỏe, tài sản, khả năng lao động tạo ra thu nhập sau khi ly hôn của vợ, chồng cũng như của các thành viên khác trong gia đình mà vợ chồng có quyền, nghĩa vụ về nhân thân và tài sản theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình. Bên gặp khó khăn hơn sau khi ly hôn được chia phần tài sản nhiều hơn so với bên kia hoặc được ưu tiên nhận loại tài sản để bảo đảm duy trì, ổn định cuộc sống
- Công sức đóng góp vào việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung” là sự đóng góp về tài sản riêng, thu nhập, công việc gia đình và lao động của vợ, chồng trong việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung. Người vợ hoặc chồng ở nhà chăm sóc con, gia đình mà không đi làm được tính là lao động có thu nhập tương đương với thu nhập của chồng hoặc vợ đi làm. Bên có công sức đóng góp nhiều hơn sẽ được chia nhiều hơn.
- Bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh và nghề nghiệp là việc chia tài sản chung của vợ chồng phải bảo đảm cho vợ, chồng đang hoạt động nghề nghiệp được tiếp tục hành nghề; hoạt động sản xuất, kinh doanh để tạo thu nhập và phải thanh toán cho bên kia phần giá trị tài sản chênh lệch.
- Lỗi của mỗi bên là lỗi của vợ hoặc chồng vi phạm quyền, nghĩa vụ về nhân thân, tài sản của vợ chồng dẫn đến ly hôn.
3. Chia quyền sử dụng đất của vợ chồng khi ly hôn
- Đối với đất nông nghiệp trồng cây hàng năm, nuôi trồng thủy sản
- Cả hai bên đều có nhu cầu và có điều kiện trực tiếp sử dụng đất thì được chia theo thỏa thuận, nếu không thỏa thuận yêu cầu Tòa án giải quyết theo Điều 59 Luật Hôn nhân Gia đình.
- Chỉ một bên có nhu cầu và có điều kiện trực tiếp sử dụng đất thì bên đó được tiếp tục sử dụng nhưng phải thanh toán cho bên kia phần giá trị quyền sử dụng đất mà họ được hưởng.
- Vợ chồng có quyền sử dụng đất nông nghiệp trồng cây hàng năm, nuôi trồng thủy sản chung với hộ gia đình thì khi ly hôn phần quyền sử dụng đất của vợ chồng được tách ra và chia như trên.
- Đất nông nghiệp trồng cây lâu năm, đất lâm nghiệp để trồng rừng, đất ở thì được chia theo quy định Điều 59 Luật Hôn nhân Gia đình 2014
- Đối với loại đất khác thì được chia theo quy định của pháp luật về đất đai.
4. Bảo vệ quyền lợi ích của bên thứ ba khi vợ chồng ly hôn
Theo quy định tại Điều 60 Luật Hôn nhân Gia đình 2014 thì quyền, nghĩa vụ tài sản của vợ chồng đối với người thứ ba vẫn có hiệu lực sau khi ly hôn. Việc phân chia nghĩa vụ với bên thứ ba cũng được áp dụng theo nguyên tắc tôn trọng thỏa thuận giữa vợ và chồng, nếu các bên không thỏa thuận được có thể yêu cầu Tòa án giải quyết theo các quy định tại Điều 27, 37,45 Luật Hôn nhân Gia đình 2014 theo đó:
Vợ chồng có trách nhiệm liên đới khi
- Có quyền, nghĩa vụ thực hiện giao dịch nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình.
- Nghĩa vụ phát sinh từ giao dịch do vợ chồng cùng thỏa thuận xác lập, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại mà theo quy định của pháp luật vợ chồng cùng phải chịu trách nhiệm;
- Nghĩa vụ phát sinh từ việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung
- Nghĩa vụ phát sinh từ việc sử dụng tài sản riêng để duy trì, phát triển khối tài sản chung hoặc để tạo ra nguồn thu nhập chủ yếu của gia đình;
- Nghĩa vụ bồi thường thiệt hại do con gây ra mà theo quy định của Bộ luật dân sự thì cha mẹ phải bồi thường;
Vợ, chồng có nghĩa vụ tự mình thực hiện nghĩa vụ khi:
- Nghĩa vụ của mỗi bên vợ, chồng có trước khi kết hôn;
- Nghĩa vụ phát sinh từ việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản riêng
- Nghĩa vụ phát sinh từ giao dịch do một bên xác lập, thực hiện không vì nhu cầu của gia đình
- Nghĩa vụ phát sinh từ hành vi vi phạm pháp luật của vợ, chồng
5. Xác định nội dung tranh chấp
Đối với các tranh chấp về đất đai khi ly hôn, cần xác định: nguồn gốc đất, đất có sổ đỏ hay sổ hồng không, đất có tranh chấp không, thời hạn sử dụng đất là bao lâu, xác định quyền sử dụng đất là tài sản chung hay tài sản riêng, đất cấp cho hộ gia đình hay cấp cho cá nhân.
Những tranh chấp về đất đai của vợ chồng khi ly hôn có thể do vợ chồng không thể thỏa thuận được và phải ra Tòa giải quyết theo nguyên tắc phân chia tài sản của vợ chồng khi ly hôn hay do một bên có nhu cầu và có điều kiện trực tiếp sử dụng đất thì bên đó được tiếp tục sử dụng nhưng phải thanh toán cho bên kia phần giá trị quyền sử dụng đất tương ứng mà họ được hưởng, hoặc do vợ chồng có quyền sử dụng đất nông nghiệp trồng cây hàng năm, nuôi trồng thủy hải sản chung với hộ gia đình thì khi ly hôn phần quyền sử dụng đất của vợ chồng sẽ được tách ra và phân chia theo thỏa thuận hay theo quyết định của Tòa án. Ngoài ra, có rất nhiều trường hợp dẫn đến tranh chấp về đất đai của vợ chồng khi ly hôn.
Hy vọng những ý kiến trên đây của chúng tôi sẽ hữu ích với anh/chị.
Để được tư vấn, hỗ trợ về các thủ tục pháp lý, bạn có thể liên hệ Luật sư, theo các phương thức sau:
- Hotline: 0868697673 – 0945202001
- Fanpage: https://www.facebook.com/THUANLAW.VN/
- Email: thuanlaw.vn@gmail.com
- Website: https://thuanlaw.vn/
Chúng tôi rất mong nhận được sự hợp tác!
Trân trọng!