Bảo lãnh được xem là một hình thức đảm bảo cho các bên và được sử dụng phổ biến trong thực tế hiện nay đặc biệt trong một số lĩnh vực như ngân hàng, mua bán, cho thuê mượn,… nhằm đảm bảo việc thực hiện nghĩa vụ hợp pháp khi bên được bảo lãnh không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ.
Trách nhiệm của bên bảo lãnh trong dân sự
Bảo lãnh là một trong những biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ được quy định tại Khoản 7 Điều 292 Bộ luật Dân sự 2015.
Bảo lãnh là việc người thứ ba (sau đây gọi là bên bảo lãnh) cam kết với bên có quyền (sau đây gọi là bên nhận bảo lãnh) sẽ thực hiện nghĩa vụ thay cho bên có nghĩa vụ (sau đây gọi là bên được bảo lãnh), nếu khi đến thời hạn thực hiện nghĩa vụ mà bên được bảo lãnh không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ.
Nghĩa vụ bảo lãnh
Nghĩa vụ bảo lãnh của bên bảo lãnh phát khi bên được bảo lãnh có những hành vi quy định tại Điều 44 Nghị định 21/2021/NĐ-CP như sau:
- Không thực hiện nghĩa vụ đúng thời hạn;
- Không thực hiện nghĩa vụ trước thời hạn theo thỏa thuận;
- Thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ;
- Thực hiện không đúng nội dung của nghĩa vụ;
- Không có khả năng thực hiện nghĩa vụ.
Trường hợp có căn cứ phát sinh nghĩa vụ bảo lãnh, bên nhận bảo lãnh thông báo cho bên bảo lãnh biết để thực hiện nghĩa vụ và bên bảo lãnh phải thực hiện nghĩa vụ này trong thời hạn đã thỏa thuận. Nếu các bên không thỏa thuận về thời hạn thực hiện nghĩa vụ thì bên bảo lãnh phải thực hiện trong thời gian hợp lý.
Đối với các nghĩa vụ không thuộc phạm vi cam kết bảo lãnh, bên bảo lãnh có quyền từ chối thực hiện nghĩa vụ.
Khi bên bảo lãnh đã thực hiện nghĩa vụ thì bên nhận bảo lãnh phải thông báo cho bên được bảo lãnh biết.
Lưu ý: Bên bảo lãnh có quyền yêu cầu bên nhận bảo lãnh hoàn trả cho mình tài sản đã nhận hoặc giá trị tương ứng phần nghĩa vụ bảo lãnh đã thực hiện nếu bên được bảo lãnh vẫn thực hiện nghĩa vụ.
Phạm vi bảo lãnh thực hiện hợp đồng
Theo quy định tại Điều 336 Bộ luật Dân sự 2015 thì phạm vi bảo lãnh trong hợp đồng được xác định:
- Là một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ của bên được bảo lãnh theo cam kết từ bên bảo lãnh;
- Nghĩa vụ bảo lãnh bao gồm cả tiền lãi trên nợ gốc, tiền phạt, tiền bồi thường thiệt hại, lãi trên số tiền chậm trả, trừ trường hợp có thỏa thuận khác;
- Các bên có thể thỏa thuận sử dụng biện pháp bảo đảm bằng tài sản để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh.
- Trong trường hợp nghĩa vụ được bảo lãnh là nghĩa vụ phát sinh trong tương lai thì giới hạn của phạm vi bảo lãnh là khi người bảo lãnh chết hoặc pháp nhân bảo lãnh chấm dứt tồn tại. Sau thời điểm này, các nghĩa vụ phát sinh sẽ không được bảo lãnh.
Các trường hợp chấm dứt bảo lãnh
Việc bảo lãnh thực hiện hợp đồng có thể chấm dứt trong các trường hợp được quy định tại Điều 343 Bộ luật Dân sự 2015, cụ thể:
Thứ nhất, nghĩa vụ được bảo lãnh chấm dứt
Mục đích sử dụng các biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự bảo lãnh nhằm đảm bảo việc thực hiện nghĩa vụ đối với bên có quyền và mang tính dự phòng cho việc đảm bảo thực hiện nghĩa vụ. Đồng thời, biện pháp bảo lãnh cũng ngăn ngừa và khắc phục những hậu quả xấu do sự vi phạm nghĩa vụ của bên nghĩa vụ gây ra.
Vì vậy, việc nghĩa vụ được bảo đảm bằng bảo lãnh chấm dứt thì việc bảo lãnh cũng chấm dứt bởi vì thời hạn tồn tại bảo lãnh là thời hạn tồn tại nghĩa vụ được bảo lãnh.
Biện pháp bảo lãnh phát sinh đồng thời với nghĩa vụ chính, hợp đồng bảo lãnh là hợp đồng phụ và nó tồn tại song song với hợp đồng chính. Do đó, khi hợp đồng chính đã hết hiệu lực pháp luật, thì hợp đồng bảo lãnh cũng chấm dứt theo.
Thứ hai, việc bảo lãnh được hủy bỏ hoặc được thay thế bằng biện pháp bảo đảm khác
Theo khoản 1 Điều 427 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về hậu quả của hủy bỏ hợp đồng, cụ thể: Khi hợp đồng bị hủy bỏ thì hợp đồng không có hiệu lực từ thời điểm giao kết, các bên không phải thực hiện nghĩa vụ đã thỏa thuận, trừ thỏa thuận về phạt vi phạm, bồi thường thiệt hại và thỏa thuận về giải quyết tranh chấp.
Chính vì vậy, khi hợp đồng bảo lãnh bị hủy bỏ thì các bên không cần tiếp tục thực hiện nghĩa vụ với nhau, bên bảo lãnh không cần tiếp tục thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh của mình với bên có quyền nữa.
Thứ ba, bên bảo lãnh đã thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh
Bên bảo lãnh đã tự nguyện thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh. Hoặc cơ quan có thẩm quyền đã cưỡng chế bên bảo lãnh để thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh đối với bên nhận bảo lãnh. Khi nghĩa vụ bảo lãnh đã được thực hiện xong thì đương nhiên quan hệ bảo lãnh chấm dứt.
Bảo lãnh được xác lập để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ chính, khi bên được bảo lãnh không thực hiện nghĩa vụ, thì bên bảo lãnh có trách nhiệm thực hiện thay theo quy định tại Điều 342 Bộ luật dân sự 2015. Khi bên bảo lãnh đã hoàn tất nghĩa vụ cho bên nhận bảo lãnh, thì nghĩa vụ xem như chấm dứt.
Do vậy khi quyền lợi của bên nhận bảo lãnh được thỏa mãn thì bên bảo lãnh không cần tiếp tục thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh. Nghĩa vụ bảo lãnh chấm dứt trong trường hợp này làm phát sinh quan hệ hoàn trả của bên được bảo lãnh với bên bảo lãnh, theo quy định cụ thể được quy định tại Điều 340 Bộ luật dân sự năm 2015.
Thứ tư, theo thỏa thuận của các bên
Xác lập biện pháp bảo lãnh dựa trên cơ sở thỏa thuận của các bên, cho nên pháp luật tôn trọng sự thỏa thuận đó. Do đó khi các bên thỏa thuận chấm dứt việc bảo lãnh thì việc bảo lãnh sẽ chấm dứt (trừ trường hợp pháp luật không cho phép thỏa thuận chấm dứt việc bảo lãnh).
Bên bảo lãnh và bên nhận bảo lãnh có thể thỏa thuận với nhau về việc chấm dứt biện pháp bảo lãnh. Khi biện pháp bảo lãnh chấm dứt thì nghĩa vụ không có biện pháp bảo đảm, cho nên bên có nghĩa vụ phải tự mình thực hiện nghĩa vụ và chịu trách nhiệm dân sự đối với bên có quyền nếu vi phạm nghĩa vụ.
Việc đưa ra quy định về các trường hợp là chấm dứt nghĩa vụ bảo lãnh có vai trò quan trọng trong việc xác định quyền và nghĩa vụ các bên trong quan hệ bảo lãnh.
————————————–
Hy vọng những nội dung trên đây của chúng tôi sẽ hữu ích với anh/chị.
Để được tư vấn, hỗ trợ về các thủ tục pháp lý, bạn có thể liên hệ Luật sư, theo các phương thức sau:
- Hotline: 0868697673 – 0945202001
- Fanpage: https://www.facebook.com/THUANLAW.VN/
- Email: thuanlaw.vn@gmail.com
- Website: https://thuanlaw.vn/
Chúng tôi rất mong nhận được sự hợp tác!
Trân trọng!