Di sản dùng vào việc thờ cúng là di sản không chia và giao cho người được chỉ định trong di chúc quản lý để thực hiện việc thờ cúng. Pháp luật quy định như thế nào về việc để lại di sản thờ cúng?
Điều 645 BLDS 2015 quy định về di sản dùng vào việc thờ cúng như sau:
- Trường hợp người lập di chúc để lại một phần di sản dùng vào việc thờ cúng thì phần di sản đó không được chia thừa kế và được giao cho người đã được chỉ định trong di chúc quản lý để thực hiện việc thờ cúng; nếu người được chỉ định không thực hiện đúng di chúc hoặc không theo thỏa thuận của những người thừa kế thì những người thừa kế có quyền giao phần di sản dùng vào việc thờ cúng cho người khác quản lý để thờ cúng.
- Trường hợp người để lại di sản không chỉ định người quản lý di sản thờ cúng thì những người thừa kế cử người quản lý di sản thờ cúng.
- Trường hợp tất cả những người thừa kế theo di chúc đều đã chết thì phần di sản dùng để thờ cúng thuộc về người đang quản lý hợp pháp di sản đó trong số những người thuộc diện thừa kế theo pháp luật.
Theo quy định trên, trường hợp người lập di chúc để lại một phần di sản dùng vào việc thờ cúng thì phần di sản đó không được chia thừa kế. Mặc dù cá nhân được quyền định đoạt tài sản của mình dùng vào việc thờ cúng sau khi chết, tuy nhiên việc định đoạt này không hoàn toàn tự do. Cụ thể, quy định pháp luật hiện hành chỉ cho phép cá nhân được định đoạt một phần tài sản của mình dùng vào việc thờ cúng.
Di sản dùng vào việc thờ cúng được để lại theo ý nguyện của người lập di chúc, di sản này không chia mà được giao cho một người quản lý. Người quản lý không được sử dụng vào mục đích của riêng mình, không có quyền định đoạt di sản này. Trường hợp người đang quản lý di sản dùng vào việc thờ cúng mà không có điều kiện để tiếp tục quản lý di sản đó, những người thừa kế sẽ thỏa thuận giao cho người khác quản lý.
- Trường hợp toàn bộ di sản của người chết không đủ để thanh toán nghĩa vụ tài sản của người đó thì không được dành một phần di sản dùng vào việc thờ cúng.
Những vấn đề cần làm rõ trong di sản dùng vào việc thờ cúng, như sau:
Thứ nhất, người lập di chúc muốn dành một phần làm di sản thờ cúng thì phần di sản đó giao cho người được chỉ định trong di chúc hoặc do những người thừa kế thỏa thuận giao cho một người quản lý.
Vậy, một phần di sản là như thế nào? Nếu người lập di chúc định đoạt vượt quá một phần di sản thì di chúc có giá trị hay không?
Theo quy định, toàn bộ tài sản của người chết là một khối di sản, một phần của một khối di sản đó; nếu chia di sản ra làm hai hay nhiều phần thì người lập di chúc không được dành lại quá một phần của khối di sản đó. Do vậy, nếu người lập di chúc định đoạt vượt quá 1/2 di sản, khi mở thừa kế sẽ để lại 1/2 di sản để thờ cúng, phần còn lại chia theo di chúc hay chia theo pháp luật.
Thứ hai, tại Khoản 1 Điều 645 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“…Trong trường hợp tất cả những người thừa kế theo di chúc đã chết thì phần di sản dùng vào việc thờ cúng thuộc về người đang quản lý hợp pháp di sản đó trong số những người thuộc diện thừa kế theo pháp luật”.
Trong trường hợp người quản lý quyền sử dụng đất dùng vào việc thờ cúng không phải là người thuộc diện thừa kế theo pháp luật của người để lại di sản mà những người thừa kế theo di chúc đều đã chết thì quyền sử dụng đất dùng vào việc thờ cúng cũng không thuộc sở hữu của người đang quản lý, vậy nó thuộc về ai?
Đặc biệt, trong vấn đề quyền sử dụng đất dùng vào việc thờ cúng, khi nào quyền sử dụng dùng cho việc thờ cúng sẽ chấm dứt? Khi nào thì quyền sử dụng đất đó tiếp tục được tham gia vào giao dịch dân sự?
Tại Khoản 2 Điều 645 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“Trong trường hợp toàn bộ di sản của người chết không đủ để thanh toán nghĩa vụ tài sản của người đó, thì không được dành một phần di sản dùng vào việc thờ cúng”.
Quy định này nhằm bảo vệ người có quyền lợi trong quan hệ dân sự với người để lại di chúc, khi di sản còn lại chưa đủ để thanh toán nghĩa vụ tài sản của người chết để lại, thì phải dùng phần di sản dùng vào việc thờ cúng thực hiện nghĩa vụ đó.
Điều 645 Bộ luật Dân sự 2015 không có quy định về tính chất của di sản dùng vào việc thờ cúng, mà chỉ định lượng phần di sản dùng vào việc thờ cúng. Người lập di chúc có thể định đoạt bất kì tài sản nào trong khối tài sản thuộc quyền sở hữu của mình dùng vào việc thờ cúng. Vì vậy, trong thực tế có trường hợp người để lại di sản vừa dành một phần di sản cho thờ cúng, vừa dành một phần di sản để di tặng. Thực tế nghĩa vụ, di sản còn lại không đủ để thanh toán thì sẽ dùng di sản thờ cúng để thanh toán nghĩa vụ hay dùng di sản dùng cho di tặng để thanh toán.
Tóm lại, việc để lại di sản thừa kế dùng cho việc thờ cúng được thực hiện theo ý chí của người lập di chúc. Phần di sản này không được chia thừa kế nên không được phép bán phần di sản này trừ trường hợp để thanh toán nghĩa vụ do người chết để lại mà toàn bộ di sản không đủ để thực hiện.
Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn thiếu các hướng dẫn của pháp luật về vấn đề này gây khó khăn cho người để, người nhận quyền sử dụng đất thờ cúng cũng như giải quyết những gặp mâu thuẫn liên quan đến di sản dùng vào việc thờ cúng.
————————————–
Hy vọng những nội dung trên đây của chúng tôi sẽ hữu ích với anh/chị.
Để được tư vấn, hỗ trợ về các thủ tục pháp lý, bạn có thể liên hệ Luật sư, theo các phương thức sau:
- Hotline: 0868697673 – 0945202001
- Fanpage: https://www.facebook.com/THUANLAW.VN/
- Email: thuanlaw.vn@gmail.com
- Website: https://thuanlaw.vn/
Chúng tôi rất mong nhận được sự hợp tác!
Trân trọng!
